Trigliserid, tıpkı kolesterol gibi kanda bulunan mumsu bir yağdır. Kolesterol vücutta karaciğer tarafından birçok hücre ve hücre içi yapının bileşiminde yer alan, hormonlarda ve diğer vücut fonksiyonlarında önemli rol oynayan yapı taşıdır. Trigliserid ise kullanılmayan kaloriyi depolar ve vücuda enerji sağlar. Trigliseridin kanda yüksek oranda bulunmasının da kalp-damar sağlığı için ciddi bir tehdit olduğunu belirten Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Oğuz Yılmaz, şu bilgileri paylaştı:
Prof. Dr. Oğuz Yılmaz
Vücut için neden önemlidir?
Trigliseridler, yağ moleküllerinin temel yapı taşlarından biridir. Vücutta enerji depolamak için kullanılan yağ molekülleridir. Yiyeceklerden alınan fazla enerjinin depolanmasını ve ihtiyaç duyulduğunda bu enerjiyi serbest bırakarak vücutta enerji kaynağı olarak kullanılmasını sağlar. Ayrıca vücut ısısını dengede tutarken, organları dış etkenlere karşı korur. Bağışıklık sistemini güçlendirir, hücrelerin ve vücudun beslenmesini sağlar. Özetle vücut için uygun seviyelerde olması önemlidir. Ancak yüksek seviyelerdeki trigliseridler kan damarlarına zarar verebilir ve kalp hastalıklarına yol açabilir. Bu nedenle trigliserid seviyelerini kontrol altında tutmak önemlidir.
Altında bu sebepler yatıyor
Trigliserid yüksekliği genellikle yanlış beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite azlığı, obezite, metabolik sendrom, diyabet, hipotiroidizm ve genetik faktörler gibi çeşitli nedenlere bağlı olabilir. Bazı ilaç tedavileri de trigliserid yüksekliğine yol açabilir.
Neler yapılabilir?
Triglisertleri düşürmede sağlıklı bir yaşam tarzı çok önemlidir. Düzenli egzersiz yapmak; kilo vermek; şeker, rafine edilmiş karbonhidratlardan, hayvansal, trans ve doymuş yağlardan kaçınarak sağlıklı besinleri tercih etmek, alkol tüketimini sınırlandırmak ve mümkünse tamamen bırakmak trigliserid seviyelerini normal sınırlara çekebilir. Bunun için dengeli bir diyet uygulayarak sağlıklı besinleri tercih edin. Omega-3 yağ asitleri, yüksek lifli gıdalar, doymamış yağlar ve kompleks karbonhidratlar içeren besinlerin tüketimini artırın. Fast food, işlenmiş gıdalar, şekerli atıştırmalıklar gibi sağlıksız gıdalardan kaçının. Günde en az 30 dakika fiziksel aktivite hedefleyin. Düzenli egzersizle trigliseridleri düşürebilir ve iyi kolesterolünüzü (HDL) artırabilirsiniz. İdeal kilonuzu korumaya veya fazla kilolarınızı vermeye gayret edin. Bu tip sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmadığında ise doktor tavsiyesiyle statinler, fibratlar, niyasin ve Omega-3 yağ asidi takviyeleri kullanabilirsiniz. Bu arada trigliserid seviyelerinizi düzenli olarak kontrol ettirin. Doktorunuzun önerdiği aralıklarda kan testleri yaptırarak trigliserid seviyelerinizi izleyin. Bu, erken müdahale ve gerektiğinde uygun tedavi almanıza yardımcı olacaktır.
Nasıl anlaşılır?
Trigliserid yüksekliği genellikle belirti vermez. Bu nedenle, yüksek trigliserid seviyeleri genellikle rutin kan testleri sırasında tespit edilir. Ancak, çok yüksek seviyelerde bazı belirtiler olabilir. Bunlar arasında karaciğer yağlanması; göz kapakları, diz dirsek ve ayaklarda sarımsı ve turuncu lekeler; ciddi karın ağrısı, mide bulantısı, kusma gibi belirtilerle ortaya çıkan pankreas iltihabı atakları veya ortaya çıkan damar sertliği nedeniyle gelişen kalp krizi ve inme atakları sayılabilir.
Hangi değerler tehlikelidir?
Trigliseridin normal seviyeleri 150 miligram/desilitre (mg/dL) altında kabul edilirken, 150-199 mg/dL arasındaki değerler sınırda yüksek, 200-499 mg/dL arasındaki değerler yüksek ve 500 mg/dL üzerindeki değerler ise çok yüksek olarak kabul edilir. Hafif ve orta seviyedeki yükseklikler, sağlıklı yaşam tarzı seçimleri ile kontrol altına alınabilirken daha yüksek seviyelerde ilaç tedavisi de gerekebilir.
Bu besinleri tüketin
Omega-3 yağ asitleri: Somon, sardalya, ton balığı gibi yağlı balıklar ve keten tohumu, ceviz gibi omega-3 yağ asitlerinden zengin besinler.
Yüksek lifli yiyecekler: Baklagiller, tam tahıllar, meyve ve sebzeler yüksek lif içerir. Lifli besinler, sindirim sistemini düzenler ve trigliserid seviyelerini dengelemede yardımcı olabilir. Özellikle avokado gibi meyveler, sağlıklı yağlar ve lif içerikleriyle trigliserid seviyelerinin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
Zeytinyağı: Doymamış yağlar içeren sağlıklı bir yağ kaynağıdır. Günlük yağ tüketiminin bir kısmını zeytinyağıyla değiştirmek trigliserid seviyelerini düşürebilir.
Yer fıstığı, fındık ve badem: Bu yağlı tohumlar doymamış yağlar ve lif bakımından zengindir ve trigliserid seviyelerini azaltabilir.
Yeşil çay: Antioksidanlar açısından zengin olan yeşil çay, trigliserid seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir.
Turunçgiller: Portakal, greyfurt, limon gibi turunçgiller C vitamini ve lif bakımından zengindir. Bu besinler de trigliserid seviyelerinin düşürülmesine yardımcı olabilir.
Bunlardan uzak durun
Doymuş yağlar: Kırmızı et, tam yağlı süt ürünleri, tereyağı, margarin gibi doymuş yağlar tüketilmemelidir.
Trans yağlar:Margarin, kızartma yağı, fast-food ürünlerinden uzak durulmalıdır.
Rafine edilmiş karbonhidratlar: Beyaz ekmek, beyaz pirinç, işlenmiş şeker içeren yiyecekler tüketilmemelidir.
Şekerli içecekler: Kola, gazlı içecekler, meyve suları şekerli içeceklerdir ve zararlıdır.
Alkol: Özellikle aşırı tüketildiğinde trigliserid seviyelerini artırabilir. Sınırlanmalı veya mümkünse tamamen bırakılmalıdır.
